راشد غنوشی در مصاحبه با روزنامه‌ی الحیات: به صدای تغییرات پیرامون گوش می‌دهیم و تلاش می‌کنیم فعالیت‌های جهادی در سوریه را کاهش دهیم.
درباره‌ی دیدگاه‌های مختلف و اختلافات در داخل جنبش النهضه حزب اسلام‌گرای حاکم بر تونس سخنان بسیاری به گوش می‌رسد، اما همه‌ی این اطلاعات تأکید می‌کند که شیخ راشد غنوشی عضو هیأت امنای اتحاد جهانی علمای مسلمان همه‌ی اختلاف‌نظرهای داخل جنبش و مراکز نفوذ را مدیریت می‌کند.

روزنامه‌ی الحیات گفتگویی را با استاد غنوشی انجام داده است که متن آن در زیر می‌آید:
بیانیه‌ی اخیر مجلس شورا با نقشه‌ی راه گفتگوی ملی که با سازمان‌های حامی گفتگو و مخالفان امضا کرده‌اید تفاوت دارد ممکن است توضیح دهید؟
بیانیه‌ی شورا موضع رئیس جنبش را تأیید و از گفتگوی ملی حمایت کرده است؛ این بیانیه حکایت از آن دارد که اراده‌ی محکمی برای کارآمد کردن گفتگوی ملی به عنوان یک مصلحت ملی وجود دارد. هیچ دوگانگی بین بیانیه‌ی شورا و نقشه‌ی راه وجود ندارد و در جلسه‌ی افتتاحیه سخن‌گوی رسمی ائتلاف حاکم موضع هر سه جناح را بیان کرده است. ما با پایان گرفتن مسئولیت مجلس مؤسسان و استعفای دولت موافقیم و به آن پایبندیم به همین خاطر حتی کشور را در شرایط خلأ قانون اساسی و دولت ترک نمی‌کنیم و تأکید می‌کنیم که از مسأله‌ی استعفای دولت عقب‌نشینی نخواهیم کرد.
موضع متحد شما حزب «کنگره‌ی جمهوری خواه» را که از امضای نقشه‌ی راه سرباز زده است چگونه ارزیابی می‌کنید؟
موضع حزب کنگره مربوط به خودش است اما ترجیح داده است که امضا را به پایان گفتگوی ملی موکول کند. ناظران بر این باورند که در درون النهضه اختلافاتی وجود دارد که آن را به دو گروه میانه‌رو و افراطی تقسیم می‌کند و این پشت سر بیانیه‌ی شورا قرار دارد.
النهضه جنبش بزرگی است و یک جنبش نخبه‌گرا نیست، انعکاسی از چندگانگی موجود در جامعه است و در قالب‌های خشکی خلاصه نمی‌شود. همین امر چهل سال است که در برقراری ارتباط با مردم به آن کمک می‌کند؛ زیرا اقشار مختلف مردم تونس با مزاج‌های گوناگون را در برمی‌گیرد. اما همه‌ی آن‌ها در انتخاب ملی و گرایش به اسلام میانه‌رو با هم تشریک مساعی دارند. همه به تصمیم نهادهای جنبش پایبند هستند و همین عامل آن را ترکیبی از وحدت و تنوع قرار داده است.
عجمی وریمی از خشم عناصر داخلی النهضه نسبت به امتیازاتی که داده است می‌گوید شما در این باره چه نظری دارید؟
تأکید می‌کنم که جوانان جنبش و پیران آن از تسویه‌‌حساب‌ها خشمگین هستند اما تصمیم به نهادهایی بازمی‌گردد که کلید مصلحت و سیاست را در دست دارند. نهادها با پیشنهاد چهارجانبه در گفتگوی ملی با هم توافق کرده‌اند. خشم عناصر داخلی چیز طبیعی است؛ این‌ها مسایل سیاسی است نه دینی و در این مسایل نصف به علاوه‌ی یک تصمیم می‌گیرد نه اجماع.
پس از دو سال حکومت چه زیان‌هایی دیده‌اید؟
بخشی از عمرمان را از دست دادیم معمولا گفته می‌شود که قدرت، احزاب را فرسوده می‌کند اما سخن در این مورد تنها از طریق انتخابات ممکن است. ما مطمئنیم بخشی از مردم تونس که به النهضه‌ وفادار هستند تقریبا به یک سوم می‌رسد. این تعداد با امتداد عمر چهل ساله‌ی جنبش کم و زیاد می‌شود. امروزه در تونس حکومت باثباتی بدون حضور النهضه قابل تصور نیست و این شرط اساسی ثبات وضعیت در تونس است.
عملکرد مخالفان به ویژه «جنبش ندای تونس» را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
شکی نیست که ریشه‌ی رژیم سابق و جنبش مشروطیت با تمام زیرشاخه‌های آن هم‌چنان باقی است و در صدد بازگردادن تشکل هستند. تلاش می‌کنند با وجود شاخه‌های فراوان وحدت‌شان را بازیابند و این در صحنه‌ی سیاسی مسأله‌ی مهمی است.
آیا النهضه حق‌ آنان را در کار سیاسی تضمین می‌کند؟
قطعا! ما آنان را با همه‌ی زیرشاخه‌هایشان به رسمیت شناخته‌ایم ما حزب ممنوعی نداریم. مهم نیست چه پیشینه‌ای داشته باشد چپی باشد، سکولار یا اسلام‌گرا.
اسلام‌گراها در دوران حاکمیت‌شان چه اشتباهاتی مرتکب شده‌اند؟
چرا درباره‌ی موفقیت‌ها از من سؤال نمی‌کنی؟ ما آزادی‌ها را پاس داشتیم؛ آزادی مطبوعات، آزادی بیان، آزادی تظاهرات و اعتصاب؛ ما آزادی را از طریق قانون اساسی نهادینه کردیم و از امکانات عمومی و ادارات و ارتباطات و دست‌مزدها و استقلال حکومت دفاع کرده‌ایم و این مسأله در زمان تغییرات انقلابی و دگرگونی‌های امنیتی بسیار مهم است. این واقعیت نشان می‌دهد که النهضه به کشور تونس باور دارد. از آزادی‌های شخصی و شیوه‌ی زندگی نوین تونسی‌ها را نیز حمایت کرده‌ایم. تصور می‌شد که حزب اسلامی حجاب را اجباری کند و مشروبات را ممنوع می‌کند. در این‌جا زن از آزادی خود برخوردار است و دولت در مسایل شخصی شهروندان دخالت نمی‌کند. علاوه بر آن وضعیت اقتصادی کشور که در زمان انتخابات زیر صفر بود هم‌اکنون از رشد 3.6 برخوردار است. ما توانستیم بیش از 100 هزار شغل ایجاد کنیم و از کالاهای اساسی حمایت کردیم.
درباره‌ی اشتباهات چه می‌گویید؟
اشتباهاتی که ما مرتکب شدیم مربوط به عدم جدیت دولت در حساب‌رسی و مبارزه با فساد بود که باعث بازگشت شبکه‌های فساد شد. انقلاب چوبه‌ی دار برپا نکرد و همین امر باعث شد مفسدان پس از وحشت و هراسی که داشتند بار دیگر به صحنه بازگردند. موضوع حساب‌رسی به خوبی انجام نگرفت با این که ما وزارت حقوق بشر و عدالت انقلابی را تأسیس کردیم و این به معنی تأخیر در مسأله حساب‌رسی است.
درباره نقش النهضه در فرستادن مجاهدان به سوریه چه می‌گویید؟
ما در این زمینه نقشی نداشتیم این کار در بسیاری از کشورها انجام شد در دوران رژیم سابق نیز مجاهدان به عراق می‌رفتند. جوانان در دهه‌ی هفتاد برای جهاد در کنار برادران فلسطینی به لبنان می‌رفتند. با تأکید می‌گویم که النهضه احدی را برای جهاد به سوریه اعزام نکرده است.
اما در زمان حکومت شما هزاران نفر از تونسی‌ها به سوریه رفتند؟
وزیر کشور کنونی از رفتن شش هزار جوان به سوریه جلوگیری کرد با این که می‌دانست نباید از سفر هیچ یک از شهروندان تونسی که گذرنامه دارند جلوگیری کند و این امری غیرطبیعی است. این به معنی محدود کردن آزادی است و سخت‌گیری غیرقانونی است. اما هدف از آن زیان ندیدن خود و دیگران بود و وزیر کشور مسئولیت ملی را عهده‌دار است به همین خاطر از سفر آنان جلوگیری کرد زیرا آنان به خود و خانواده‌شان زیان وارد می‌کردند.
چرا تونسی‌ها به سوریه می‌روند و نقش شما چیست؟
در تمام جهان جوانان برای جهاد به سوریه می‌روند؛ جوانان لبنانی اعم از شیعه و سنی به سوریه رفته‌اند. اما در ادبیات النهضه تشویق به جهاد وجود ندارد ما مانع رفتن آنان به جهاد می‌شدیم و در این کار دخالتی نداشتیم. مسأله از تعامل تعدادی از جوانان با مسأله‌ی سوریه فراتر نبود و دولت برای محدود کردن این پدیده وارد عمل شد.
از رهیافت تجربه‌ی حکومتی النهضه آیا احساس می‌کنید که اخوان مصر در انحصار قدرت دچار اشتباه شدند و همین باعث دشمنی طیف گسترده‌ای از نخبگان مصری با آنان شد؟
من از حوادث مصر متأسفم! در کشوری که در مرکز جهان عرب قرار دارد هزاران نفر کشته و زخمی می‌شوند! امیدوارم مصر به آرامش دست یابد و مصری‌ها به جای این که هر کدام به انحصار در حکومت بیندیشند به توافق روی آورند. من به مصر مسافرت کردم و تلاش کردم بین مخالفان و اخوان آشتی برقرار کنم اما موفق نشدم. من می‌پرسم آیا اخوان با مشارکت دیگران در حکومت مخالفت کردند یا دیگران نخواستند با اخوان مشارکت کنند؟ در روزهای آخر حکومت و پیش از کودتا تعداد زیادی از وزرا استعفا دادند. اما به هر حال ما در تونس از زمان انتخابات دست‌مان را به سوی همه‌ی جناح‌ها دراز کرده‌ایم برخی با ما هم‌کاری کرده‌ و برخی مخالف ‌بودند. نتایج وضعیت مصر در تمام حالات نشان می‌دهد که نخبگان مصر در توافق ناکام ماندند. برخی خواستند الگوی مصر را در تونس پیاده کنند به گمان من این ممکن است و نشانه‌های آن در خوشحالی طیف گسترده‌ای از مخالفان از کودتای مصر به چشم می‌خورد آنان کودتا را انقلاب نامیدند. برخی در اندیشه‌ی انتقال آن به تونس بودند اما پس از دیدن وضعیت مصر مردم احساس متنفر شدند و از موضع خود عقب‌نشینی کردند بنابراین روش مسالمت‌آمیز را برای تغییر حکومت در تونس ترجیح دادند و مخالفان ناگزیر شدند خود را از آن تبرئه کنند.

برخی می‌گویند شما از حوادث مصر عبرت گرفتید و در تونس امتیازاتی داده‌اید؟
جنبش النهضه جنبش انعطاف‌پذیری است که با واقعیت تعامل می‌کند. ما پیش از کودتای مصر از وزارت‌خانه‌های کلیدی چشم‌پوشی کردیم زیرا دیدیم توازن نیروها در حال تغییر است. ما می‌توانیم به صدای نیروهایی را که در حال تغییر هستند گوش دهیم. برای ما منطق آزادی و تأسیس قانون اساسی نوین مهم است. تأسیس نهادهایی اهمیت دارد که بازگشت النهضه به سیاست را در صورت از دست دادن حکومت تضمین می‌کند. ما شعار آزادی سر دادیم نه شعار اسلام و شریعت و تا زمانی که ما محکوم به آزادی باشیم ترس خودکامگی بر تونس نیست. هیچ کس در قدرت باقی نمی‌ماند مهم تجربه‌ی دموکراتیک است و نشان دادیم که عرب‌ها می‌توانند خود را با آن هماهنگ کنند.
آیا شما هم‌چنان به نظام مدنی پایبند هستید؟
قطعاً این مسأله تازه‌ای نیست؛ از دهه‌ی هشتاد به صراحت گفته‌ایم که قانون مساوات احوال شخصی بین زن و مرد را به گونه‌ای می‌خوانیم که بین زن و مرد مساوات برقرار کند. در سال 2005 پس از دیدار با جریان‌های لیبرالی و کمونیستی بر سر این مسأله به گفتگو نشستیم و برای الگوی جامعه و نظام دموکراسی و رابطه‌ی بین دین و سیاسیت و برابری اساس و پایه‌ی فرهنگی وضع کردیم و این همانند اساس فرهنگی انقلاب است. النهضه برابری بین زن و مرد در انتخابات گذشته را پذیرفت و نتیجه‌ی آن حضور چهل و دو زن این جنبش در بین پنجاه زن عضو نمایندگان مجلس بود.
آیا نگران خطر تروریسم در تونس هستید؟
تروریسم خطری است که تمام جهان را تهدید می‌کندک؛ اما من مطمئنم که تروریسم در تونس جایگاهی ندارد، موج گذرایی است که با جامعه‌ی تونس هم‌خوانی ندارد و جاپایی در آن‌ نمی‌یابد.
شما به انصار شریعت علاقه‌مند بودید و می‌گفتید آنان جوانی‌تان را به یادتان می‌آورند اما هم‌اکنون به جماعت خطرناکی تبدیل شده‌اند؟
این اظهارات باید در جای خود بررسی شود در آن زمان سلفیت جهادی به خشونت تبدیل نشده بود بلکه در حد سخت‌گیری فکری بود و در برابر حکومت دست به سلاح نمی‌برد. اما احزاب و جامعه‌ی مدنی با فکر روبرو هستند و باید قانع‌شان کرد که اسلام دین گذشت است نه کشتار و خشونت و سخت‌گیری، جهاد برای رویارویی با تجاوز است نه برای رویارویی داخلی. سلفیت در تونس بسیار فراتر از انصار شریعت است. برخی از گروه‌ها و احزاب سلفی با ما اختلاف فکری دارند؛ ما با فکر به مصاف هم می‌رویم اما با خشونت باید به صورت گسترده برخورد شود و قانون را باید درباره‌ی همگان اجرا کرد. خشونت پدیده‌ای است که نشان دهنده‌ی وجود اختلال در اندیشه و مفاهیم اسلامی است همان گونه که باید فقر و انزوا را درمان کرد. در تونس مسجد الزیتونه برچیده شد زیرا به ابزاری برای تدین وارداتی تبدیل شده بود.
در پایان تأکید می‌کنم که گفتگو بهترین و سالم‌ترین جایگزین برای خشونت است؛ گفتگوی ملی بسیار ضروری است و قطعا کارساز خواهد بود زیرا تنها راه موجود در برابر خشونت است.